HồngTôi không nói bạn “ăn cắp” ý tưởng của người khác nhưng tham khảo để so sánh, cân nhắc sự phù hợp và học hỏi, áp dụng có chọn lọc và sửa đổi cho mô hình của mình trở nên lý tưởng nhất thì không sai, thậm chí, có thể kinh doanh đúng hướng và thành công nhanh hơn.
--------------------
- “Anh ơi, làm thế nào để bán take away được nhiều hơn ạ?”
- “Anh ơi, nhà hàng em chạy quảng cáo nhưng vẫn không có khách anh ạ!”
- “Anh ơi, em tự tin về sản phẩm của mình nhưng khách vẫn lèo tèo lắm. Anh có thể tư vấn cho em không?”
… và còn nhiều nữa những câu hỏi tương tự tôi rất hay nhận được khi chia sẻ về kinh doanh, cụ thể là ngành F&B lắm rủi ro và cạnh tranh khốc liệt.
*****
Kinh doanh F&B: Niềm tin không giúp bạn chiến thắng
Ai kinh doanh F&B cũng nên chấp nhận thực tế rằng ngành ăn uống (F&B) là một trong những ngành gian nan nhất khi mà tất cả các công đoạn, quy trình từ cung ứng, sản xuất, dịch vụ, tiêu thụ và thu tiền đều luôn diễn ra tại chỗ. Thêm nữa, mọi hoạt động phục vụ lại được thực thi bởi những nhân sự có trình độ thấp hơn so với các ngành khác (chủ yếu và phần lớn là lao động phổ thông). Vì thế, càng dễ và liên tục phát sinh lỗi sai.
Mặt khác, rào cản xâm nhập ngành thì quá thấp. Tại sao? – Vì chỉ cần cầm trong tay đôi trăm triệu là đã có một cái quán. Công nghệ phát triển thì "bếp trên mây", khỏi cần nhiều tiền cũng đã có được sản phẩm và kinh doanh… Chính rào cản xâm nhập thấp khiến mọi người đổ xô nhau kinh doanh F&B. Và dù cho có người này thất bại, ngã xuống và rời khỏi thị trường thì sẽ luôn có người mới nhảy vào chiến đấu. Ai cũng mang niềm tin mãnh liệt rằng: “Tôi đã chuẩn bị kỹ, tôi có thể làm tốt hơn họ rất nhiều. Dĩ nhiên, tôi chắc chắn mình sẽ thành công.”
Nhưng… kết quả thế nào? – Nhiều người vẫn lại ngã xuống tiếp và biến mất rất nhanh sau tuyên bố hùng hồn đó. Cứ thế, hết người này đến người khác.
Kinh doanh trong ngành này thì xác định là đối thủ mới, đối thủ cũ nhiều và vô tận. Đấu hoài cũng không hết. Nên thôi đừng đấu. Tập trung vào mình thôi. Ít quan tâm người khác hơn.
Thất bại vì… Ai chỉ gì làm nấy
Sự thật thì chỉ khi vấn đề thực sự xảy ra, chuyện kinh doanh trở nên mong manh và căng thẳng, khi đó, nhiều người, nhất là những ai mới tập tành kinh doanh, mới cuống cuồng đi tìm kiếm giải pháp.
Tôi cũng đã từng như thế.
Nhiều năm trước khi bắt đầu ngành này, những lúc quán vắng khách, trong túi nhiều khi không có nỗi 10 nghìn để mua hộp cơm ăn. Trong đầu chỉ nghĩ làm thế nào để bán được nhiều hơn?
Thế là tôi đi hỏi thăm.
Mỗi người cho tôi một ý kiến.
Và rồi, tôi làm hết: quảng cáo facebook, phát tờ rơi, tặng món cho khách hàng, tiếp khách, uống bia với khách… Chưa có cái kiểu gì tôi chưa từng thử qua, nhưng đa phần đều không hiệu quả.
Tại sao?
- Vì tôi đâu có biết gốc rễ vấn đề đâu mà giải quyết được.
Ai nói gì thấy cũng có lý. Thế là áp dụng theo. Đó là dấu hiệu của lạc lối. Và đúng là tôi đã lạc lối thật.
Chưa kể, sự lạc lối còn được nâng cấp lên level 2 nhờ công nghệ và truyền thông.
Những khóa học, những bậc thầy và các chuyên gia được đào tạo về content xuất hiện ngày càng nhiều và dày đặc. Họ được chia sẻ công thức khai thác “nỗi đau” của các anh chị em ngành F&B và cho ra đời những bài viết xuất sắc, những tuyên bố ngỡ như là “đây chính là người thầy sẽ cứu vớt sự nghiệp kinh doanh của bạn”.
Nhưng không.
Đúng là họ đã làm phần họ giỏi nhất. Đó là khai thác và chỉ ra nỗi đau.
Còn làm sao để hết đau – họ lại không nói/ hoặc không muốn nói/ không nói được/ không có khả năng nói/ không đưa giải pháp…
Điều buồn nhất là cứ mỗi một lần lóe lên ánh sáng hy vọng “tôi đã tìm được cách” thì sau đó liền thất vọng vì "cách này không hiệu quả với tôi". Rồi tự bản thân thầm an ủi "sẽ tìm cách khác" nhưng thật ra sau mỗi lần như thế, niềm tin trong bạn lại vơi đi khá nhiều. Bạn đi vào mê cung lạc lối – cấp độ 2.
Kinh doanh F&B cần tỉnh táo để không bị lạc lối
Lối thoát xuất hiện khi thực sự hiểu mô hình đang kinh doanh
Khi mà 5 ông thầy bói mù xem voi, mỗi người đều mô tả một kiểu và thật ra, chẳng có người nào sai cả. Ngành F&B cũng thế. Mỗi “chuyên gia” đều có quan điểm và góc nhìn khác nhau nên nói ai đúng, ai sai là rất khập khiễng. Tuy nhiên, nếu được lựa chọn, hãy chọn nghe theo những chuyên gia đã thực tế chinh chiến trong ngành này rồi. Và tốt hơn nữa là ưu tiên chọn những chuyên gia phù hợp với mô hình kinh doanh đang theo đuổi.
Nói là kinh doanh ăn uống nhưng mô hình thì lại có muôn hình vạn trạng. Và, sự thật thì không có giải pháp nào giải được hết cho tất cả các vấn đề cả. Mô hình nhà hàng, khách hàng ngồi lại lâu thì cần tập trung dịch vụ và sản phẩm tại chỗ - Nhưng mà nhà hàng cũng có dạng dành cho khách du lịch/ dân địa phương/ sinh viên/ người thu nhập cao hoặc trung bình, thấp… Mỗi đối tượng như thế lại có cách làm rất khác nhau. Và tình hình kinh doanh, lợi thế cạnh tranh của mỗi quán cũng khác, dẫn tới cách làm cũng sẽ rất khác nữa.
>>> Cho nên, việc đầu tiên khi tìm kiếm giải pháp chính là phải hiểu rõ về mô hình đang kinh doanh. Muốn vậy, cần trả lời được các câu hỏi gốc rễ sau:
#1. Bạn đang bán cái gì?
Nhiều người nói bán cà phê thì cần tập trung vào ly cà phê, bỏ mặc không gian xung quanh. Nhưng khách tới vừa ồn, vừa nóng thì sao mà ngồi được. Thế là họ đi. Bởi vậy, mô hình take away ra đời, mô hình chỉ tập trung vào sản phẩm.
Còn khách mà ngồi uống cà phê, quán ngoài bán cái chính yếu thì còn bán không gian, bán trải nghiệm… Cụ thể hơn là bán cuộc nói chuyện với đối tác, bạn bè chứ không phải đơn thuần là ly cà phê.
Nhầm lẫn trong việc mình bán cái gì thì sẽ lạc lối câu hỏi tiếp theo làm cái gì.
#2. Bạn đang bán cho ai?
Câu trả lời của nhiều người thường là “bán cho càng nhiều người càng tốt”. Cái này là tất nhiên rồi nhưng mà phải có một nhóm chính yếu nhất chứ. Những nhóm khác mà mua, tất nhiên vẫn bán nhưng mà nhất định phải có một nhóm cụ thể. Điều này giúp quán xác định và giải quyết tốt nhất một nhu cầu cụ thể.
Ví dụ khách muốn tỉnh táo và nhanh nên mới ra đời mấy xe take away cà phê gần văn phòng, ngon dở không biết nhưng trước tiên là uống cho tỉnh táo đã.
Phải biết được cụ thể mình đang phục vụ nhu cầu chính nào của khách hàng thì mới phát triển sản phẩm được tốt nhất.
#3. Vì sao phải chọn bạn?
Mỗi nhu cầu, mỗi nhóm khách hàng sẽ có câu trả lời khác nhau. Bởi vậy, nếu phục vụ chung chung sẽ rất dễ bị rối dẫn đến lạc lối. Bạn cần biết mô hình của mình bán cho ai, nhu cầu nào và hiện đang có gì… khi đó sẽ trả lời được vì sao phải chọn bạn.
Ví dụ như bán sự tiện lợi thì tất nhiên phải làm sao nhanh nhất, gần nhất. Bán sự hứng khởi, tỉnh táo thì tất nhiên phải thể hiện sự vui tươi, tương tác các thứ…
Bạn không cần phải là nhất của thị trường, nhưng bạn phải là nhất trong các sự lựa chọn khả thi của khách hàng. Như vậy là thành công. Sẽ không ai chạy xe 10km chỉ để mua 1 ly cà phê ngon cả, đúng chứ?
#4. Mô hình kinh doanh của bạn thế nào?
Câu này khó hơn vì nó quyết định được các thứ bạn sẽ làm và không làm.
Đã bán take away rồi thì đừng có bày thêm mấy cái ghế cho khách ngồi lại. Bởi ngồi lại thì phải thêm một loạt hoạt động ngầm đi kèm như phục vụ, dọn dẹp, lau chùi, khách gọi thêm, chỗ để xe…
Mô hình cần rõ ràng và tập trung, còn không thì sẽ cứ mãi lạc lối. Kiểu như sống không sống mà chết cũng không chết. Cứ mãi lặc lìa thì mình là người lỗ nhất, đến khi sửa mãi không tìm thấy lối thoát chỉ còn đường là dẹp quán. Thời gian sử dụng sai đó dùng làm việc khác có khi còn ra được nhiều tiền hơn.
Bắt chước người phù hợp để thành công nhanh
Thật ra cũng không có gì cao siêu. Cách đơn giản nhất là đi tìm người thành công nhất trong mô hình mà bạn đang theo đuổi để học theo.
- Nếu là take away, ai đang làm tốt nhất? Họ đang vận hành thế nào? Mình học được gì từ họ?
- Nếu là nhà hàng thì phân khúc thế nào? Ai đang là nơi đáng học nhất trong cùng phân khúc? Họ có gì hay không?
- Có nhiều thứ mình thấy nếu làm thì sẽ tốt hơn, vì sao họ không làm?
>>> Hãy viết hết những thắc mắc, những điều học được từ “họ” ra – sau đó áp dụng lại trên quy mô của mình.
- Họ lớn, mình nhỏ liệu mình có thể làm được như họ không?
- Hoặc có cách nào để làm được như họ nhưng tốn ít tiền, thậm chí không tốn kém hay không?
>>> Giải pháp vốn là phơi bày ra trước mắt mình hết, tại mình không dùng đôi mắt thông thái để quan sát thôi. Bởi thực tế, mọi thứ đều có câu trả lời sẵn cả.
Đừng học từ người thành công, bởi vì nguồn lực mỗi người mỗi khác; có nhiều cái đúng với họ nhưng chưa chắc đúng với mình. Hãy học từ người giỏi nhất trong tầng của mình; những người có xuất phát điểm tương tự, trải nghiệm tương tự và đạt được những thành công trong tầm tay với. Đừng mơ trăm tỷ, kiếm trăm triệu cũng vui lắm rồi. Phù hợp quan trọng hơn tốt nhất. Luôn luôn là như thế.
Bắt chước cái hay, chọn lọc cái phù hợp áp dụng vào mô hình của mình là không sai và cần thiết
----------
Nghe có vẻ nghịch lý với định hướng kinh doanh của nhiều người, rằng phải tạo dựng được thương hiệu riêng, với sản phẩm và dịch vụ “chính chủ”, khó sao chép. Tuy nhiên, với ngành F&B, điều này không bao giờ là tuyệt đối. Sự thật thì gần như mọi cơ sở kinh doanh ăn uống ra đời sau đều từng có lần tham khảo mô hình của các cơ sở na ná trước đó, để so sánh, cân nhắc và học hỏi nếu có. Vậy nên, với những gì đã chia sẻ, không thể phủ nhận chuyện Kinh doanh F&B: Muốn thành công nhanh, trước tiên hãy bắt chước.
Kinh doanh F&B: Làm gì khi khách gọi một ly nước cam không đá?
Tác giả: Thông Phan
.png)
